W.H. Morel van Mourik
Van Mauric in het land van Culemborg
gepubliceerd in Ons Voorgeslacht van januari 2015 ,p.39-42
Gegevens die verwijzen naar beleningen in het land van Culemborg en/of aan de andere zijde van de Rijn laten een aparte groep Van Mauderic zien. Verbinding met Van Mauderick (1270-1695) en Doys van Mauderic (1313-1505) heb ik niet kunnen constateren. Hebben we hier ook te maken met schild-boortige Van Mauderics, of zijn dit vroege vermeldingen van niet onbemiddelde agrariërs?
De vroegste vermeldingen betreffen:
voor 1394 HENRIC VAN MAUDERIC belender, samen met Splinter Hendricks, van een viertel land achter Bloemenstein.1
voor 5.12.1395 GERARD VAN MAURIK beleend met een viertel land aan de zanddijk te Vreeswijk.2
Hoe deze twee personen zich verhouden tot de vier generaties die nu volgen, is onbekend.
I HENRICK VAN MAURICK, tr. na 1435 Nelle Pieter Willemsdr., wed. van Gerard Arnouts/ Geryt Aernts. Dit echtpaar is zeer oud geworden, man en vrouw leefden nog in 1495 bij de overdracht van 5 morgen in Honswijk op hun zoon, met lijftocht voor vader en moeder. Nelle was na haar vader beleend van 20.7.1422 tot 20.5.1495 met deze 5 morgen onder Honswijk, strekkende van de Lek tot de dwarssloot. Op laatstgenoemde datum vond de overdracht op hun zoon Dirk.3
Als Hendrik van Maurik Dirks is hij tussen 1423 en 1453 beleend met 3 morgen in Drumptermaat (Tielerwaard).4
Henric heeft op 24.1.1488 11 morgen land, genaamd Hoge Kamp, gelegen in de Tienhoven, van Culemborg in leen. Zijn vrouw Neel heeft de lijftocht.5 Op 7.4.1500 draagt hij dit land over aan zijn zwager (= schoonzoon) Heyndrick doe Rees.6
Als hun kinderen worden genoemd:
1. Dirck Henrickx van Mourick, volgt II.
2. Sophia Henricks van Mouwerick, overl. 1517/1520, tweede vrouw van Sebastiaen Gheritsz, die omstreeks 1517 is overleden. Uit dit huwelijk geen kinderen. Op 16.7.1517 vindt een magescheid plaats en in 1520 ontstaat een conflict over de erfenis: er is sprake van een proces van de erfgenamen van Sebastiaen Gerritsz contra de erfgenamen van Sophia van Mauderick, namelijk haar broer en zuster Dierick en Machtelt van Mouderick. Het magescheid werd aangevochten.7
3. Mechtelt van Mouwerick, leefde 1520, tr. voor 1500 Henrick Everts de Reus te Schalkwijk. Deze betaalde in 1501 belasting voor 55 morgen land; in 1511 betaalde zijn weduwe voor 51 morgen. Zij betaalde in 1517 f 3 huisgeld en behoorde tot de hoogstaangeslagenen in Schalkwijk (als voor). Hun zoon Dirk wordt in 1502 beleend, een andere zoon Peter, is in 1534 schepen van Schalkwijk.8
II DIRCK HENRICKX VAN MOURICK, geb. ca. 1465, woonde in 1523 in Culemborg9, overl. ca. 15263, tr. Margaretha Oth Coelsdr., d. van Otto Gerytsz Koel en Aleid, d. van Arnoud Daniels10, overl. na 9.1.1532.
- Dirck werd op 20.5.1495, na opdracht van zijn moeder, beleend met 3 morgen vermeerderd met 2 morgen ernaast onder Honswijk, strekkend van de Lek tot de dwarssloot, met lijftocht voor zijn ouders.11 Op 11.12.1526 gaat het leen na de dood van Dirk over op zijn zoon Otto, met lijftocht voor zijn moeder.
- Mergriet Ot Coelsdr. werd op 14.3.1485 beleend met de helft van 7 morgen in de Corte Aventuer onder Culemborg, van de Broeksteeg tot de Bloxwetering. Haar man is hulder en heeft de lijftocht.12 Op 2.2.1499 draagt Lye Geryt Koelsdr, vrouw van Giisbert van Dichteren, schepen van Culemborg en rentmeester van de heer van Culemborg, de andere helft van de 7 morgen op Kort Avontuur over aan Margriet, vrouw van Dirck van Maurik.13 Verkoop van de 7 morgen op 6.3.1515.14
- Het echtpaar geeft op 18.7.1486 met nog drie andere echtparen 1½ morgen onder Beusichem van de Broeksteeg tot de Bloxwetering in erfpacht aan het kapittel van St.-Barbara te Culemborg. In de akte wordt ook Peter Koell, priester, genoemd.15
- Het echtpaar draagt op 8.7.1493 1½ hofstad op Priis over.16
Kind van bovengenoemd echtpaar:
III OTTO VAN MAURICK, te zijnen huize in Vianen heeft in 1535 Herman Adriaens van Delft zitten drinken17, leefde 1549, tr. Johanna van Meerlo, leefde 154918.
- Na de dood van zijn vader wordt hij beleend met 2½ morgen in Honswijk19
- Hij was van 11.12.1526-9.1.1532 beleend met 5 morgen onder Honswijk na de dood van zijn vader; zijn moeder Margaretha had de lijftocht, die in 1532 de overdracht bevestigde11.
Honswijk was in 1844 een dorpje met 27 huizen en 220 inwoners.
Kind van dit echtpaar:
IV HENRICK OTTENS VAN MAURICK, woonde op 5.5.1587 in Vianen en als erfgenaam van Dirck Henrickx van Maurick alias Moy machtigt hij dan iemand20.
- Op 22.7.1543 wordt hij na het overlijden van zijn oom Frederik van Meerlo beleend met 4 morgen in Hagestein, strekkend van de Haagwetering over de Lekdijk tot de Lek, met lijftocht van o.a. zijn moeder, Johanna van Meerlo; op 13.7.1549 dragen hij en zijn moeder dit land over21.
N.B.:
Mogelijk hoort bij bovengenoemde Dirck Henrickx van Mourik: FIRMIN DIRCKS VAN MAURIK, die op 18.10.1484 wordt beleend met een tiende in ’t Waal en een paar andere tienden onder Schalkwijk. Op 4.12.1498 gingen ze over op zijn zoon DIRK VAN MAURIK FIRMINSZ, die ze op 23.2.1503 verkocht aan het St.-Barbaragasthuis te Utrecht22.
Aantekening bij nr II, Dirck Henricks van Mourick
Er is sprake van een naamgenoot. Uit een verklaring van 12 maart 1552, waarin hij als oudste zoon namens broers en zusters vermeld wordt, weten we dat hij 24 jaar is, dus geboren ca. 1528 (RA Culemborg VIII, A16/236). Helaas kennen we deze broers en zusters niet. Ook van de vader, Henrick, weten we niets.
De gegevens tot dusver zijn:
- 15 juni 1555 – Jan Huygen, gemachtigde van Dirck Henrickx van Mauwerick contra Anna en Joost Griet van Mauwerickxdochteren (Rechterlijk Archief Culemborg VIII, A16/16)
- 13 maart 1552 – Dirck Henrick Speyert machtigt Jan Huygen contra de erfgenamen van Griet van Mauwerick (RA Culemborg VIII, A16/236)
En dan dus ook:
- 10 januari 1543 - Jooste van Mauwerick, weduwe van Claes Verkerck en moeder van haar kinderen transporteert een huis in Culemborg (RA Culemborg A16/150)
NOTEN
1. A.P. van Schilfgaarde, Archief van de Heeren en Graven van Culemborg (hierna vermeld als AHGC) invent.nr. 4772, fol. 17v, ook in Ons Voorgeslacht (hierna vermeld als OV) juni 1987, p. 379.
2. De leenhoven van de heren van Vianen, de lenen van Dolre, meegedeeld in OV maart 1986, p. 266, nr. 301.
3. Idem, de leenhoven van de heren van Vianen, de lenen van Goye, OV januari 1986, p. 68.
4. J.C. Kort, Culemborg Totaal nr. 794, p. 249, (hierna vermeld als CT), nu genaamd Repertorium op de lenen van de hofstede Culemborg, 1251-1648 (1669).
5. Repertorium op de lenen van Culemborg, geen invent.nr. niet-voortgezette lenen, omslag Land van Culemborg.
6. AHGC, regest 2682.
7. AHGC, invent.nr. 1678.
8. Utrechtse Archieven, Hof van Utrecht 188, deel 6.
9. Opmetingsboeken van de Lekdijk. Mededeling van dr M.S.F. Kemp.
10 AHGC invent.nr. 4779, nr 101,105
11 OV januari 1969 p. 69.
12 Die zeven morgen in Kort Avontuur waren afkomstig van Margaretha van Maurik, vrouw van Gerard Coel (genoemd 1441, dood in 1474) die na 1441 en voor 1471 op haar naam worden gesteld: “Margaretha van Maurik en haar dochter, in twee stukken”, CT nr 272 leen 18, Wie deze Margaretha van Maurik is, weten wij nog niet.
13 Repertorium op het leenregister van Culemborg, invent.nr. 4779, nr. 101,105, en Gens Nostra (hierna vermeld als GN) november 1995, p. 566.
14 Idem en GN maart 1995, p. 131.
15 AHGC, regest 2393.
16 AHGC, regest 2546.
17 Utrechtse Archieven, invent.nr. 704.
18 OV mei p. 389.
19 Vi.13, fol. 61. Mededeling van dr.M.S.F.Kemp.
20 Utrechtse Archieven, invent.nr. 3254.
21 De leenhoven van de heren van Vianen, de lenen in het land van Hagestein, OV mei 1986, p.388/9.
22 OV februari 1986, p. 107.
Van Mauric in het land van Culemborg
gepubliceerd in Ons Voorgeslacht van januari 2015 ,p.39-42
Gegevens die verwijzen naar beleningen in het land van Culemborg en/of aan de andere zijde van de Rijn laten een aparte groep Van Mauderic zien. Verbinding met Van Mauderick (1270-1695) en Doys van Mauderic (1313-1505) heb ik niet kunnen constateren. Hebben we hier ook te maken met schild-boortige Van Mauderics, of zijn dit vroege vermeldingen van niet onbemiddelde agrariërs?
De vroegste vermeldingen betreffen:
voor 1394 HENRIC VAN MAUDERIC belender, samen met Splinter Hendricks, van een viertel land achter Bloemenstein.1
voor 5.12.1395 GERARD VAN MAURIK beleend met een viertel land aan de zanddijk te Vreeswijk.2
Hoe deze twee personen zich verhouden tot de vier generaties die nu volgen, is onbekend.
I HENRICK VAN MAURICK, tr. na 1435 Nelle Pieter Willemsdr., wed. van Gerard Arnouts/ Geryt Aernts. Dit echtpaar is zeer oud geworden, man en vrouw leefden nog in 1495 bij de overdracht van 5 morgen in Honswijk op hun zoon, met lijftocht voor vader en moeder. Nelle was na haar vader beleend van 20.7.1422 tot 20.5.1495 met deze 5 morgen onder Honswijk, strekkende van de Lek tot de dwarssloot. Op laatstgenoemde datum vond de overdracht op hun zoon Dirk.3
Als Hendrik van Maurik Dirks is hij tussen 1423 en 1453 beleend met 3 morgen in Drumptermaat (Tielerwaard).4
Henric heeft op 24.1.1488 11 morgen land, genaamd Hoge Kamp, gelegen in de Tienhoven, van Culemborg in leen. Zijn vrouw Neel heeft de lijftocht.5 Op 7.4.1500 draagt hij dit land over aan zijn zwager (= schoonzoon) Heyndrick doe Rees.6
Als hun kinderen worden genoemd:
1. Dirck Henrickx van Mourick, volgt II.
2. Sophia Henricks van Mouwerick, overl. 1517/1520, tweede vrouw van Sebastiaen Gheritsz, die omstreeks 1517 is overleden. Uit dit huwelijk geen kinderen. Op 16.7.1517 vindt een magescheid plaats en in 1520 ontstaat een conflict over de erfenis: er is sprake van een proces van de erfgenamen van Sebastiaen Gerritsz contra de erfgenamen van Sophia van Mauderick, namelijk haar broer en zuster Dierick en Machtelt van Mouderick. Het magescheid werd aangevochten.7
3. Mechtelt van Mouwerick, leefde 1520, tr. voor 1500 Henrick Everts de Reus te Schalkwijk. Deze betaalde in 1501 belasting voor 55 morgen land; in 1511 betaalde zijn weduwe voor 51 morgen. Zij betaalde in 1517 f 3 huisgeld en behoorde tot de hoogstaangeslagenen in Schalkwijk (als voor). Hun zoon Dirk wordt in 1502 beleend, een andere zoon Peter, is in 1534 schepen van Schalkwijk.8
II DIRCK HENRICKX VAN MOURICK, geb. ca. 1465, woonde in 1523 in Culemborg9, overl. ca. 15263, tr. Margaretha Oth Coelsdr., d. van Otto Gerytsz Koel en Aleid, d. van Arnoud Daniels10, overl. na 9.1.1532.
- Dirck werd op 20.5.1495, na opdracht van zijn moeder, beleend met 3 morgen vermeerderd met 2 morgen ernaast onder Honswijk, strekkend van de Lek tot de dwarssloot, met lijftocht voor zijn ouders.11 Op 11.12.1526 gaat het leen na de dood van Dirk over op zijn zoon Otto, met lijftocht voor zijn moeder.
- Mergriet Ot Coelsdr. werd op 14.3.1485 beleend met de helft van 7 morgen in de Corte Aventuer onder Culemborg, van de Broeksteeg tot de Bloxwetering. Haar man is hulder en heeft de lijftocht.12 Op 2.2.1499 draagt Lye Geryt Koelsdr, vrouw van Giisbert van Dichteren, schepen van Culemborg en rentmeester van de heer van Culemborg, de andere helft van de 7 morgen op Kort Avontuur over aan Margriet, vrouw van Dirck van Maurik.13 Verkoop van de 7 morgen op 6.3.1515.14
- Het echtpaar geeft op 18.7.1486 met nog drie andere echtparen 1½ morgen onder Beusichem van de Broeksteeg tot de Bloxwetering in erfpacht aan het kapittel van St.-Barbara te Culemborg. In de akte wordt ook Peter Koell, priester, genoemd.15
- Het echtpaar draagt op 8.7.1493 1½ hofstad op Priis over.16
Kind van bovengenoemd echtpaar:
III OTTO VAN MAURICK, te zijnen huize in Vianen heeft in 1535 Herman Adriaens van Delft zitten drinken17, leefde 1549, tr. Johanna van Meerlo, leefde 154918.
- Na de dood van zijn vader wordt hij beleend met 2½ morgen in Honswijk19
- Hij was van 11.12.1526-9.1.1532 beleend met 5 morgen onder Honswijk na de dood van zijn vader; zijn moeder Margaretha had de lijftocht, die in 1532 de overdracht bevestigde11.
Honswijk was in 1844 een dorpje met 27 huizen en 220 inwoners.
Kind van dit echtpaar:
IV HENRICK OTTENS VAN MAURICK, woonde op 5.5.1587 in Vianen en als erfgenaam van Dirck Henrickx van Maurick alias Moy machtigt hij dan iemand20.
- Op 22.7.1543 wordt hij na het overlijden van zijn oom Frederik van Meerlo beleend met 4 morgen in Hagestein, strekkend van de Haagwetering over de Lekdijk tot de Lek, met lijftocht van o.a. zijn moeder, Johanna van Meerlo; op 13.7.1549 dragen hij en zijn moeder dit land over21.
N.B.:
Mogelijk hoort bij bovengenoemde Dirck Henrickx van Mourik: FIRMIN DIRCKS VAN MAURIK, die op 18.10.1484 wordt beleend met een tiende in ’t Waal en een paar andere tienden onder Schalkwijk. Op 4.12.1498 gingen ze over op zijn zoon DIRK VAN MAURIK FIRMINSZ, die ze op 23.2.1503 verkocht aan het St.-Barbaragasthuis te Utrecht22.
Aantekening bij nr II, Dirck Henricks van Mourick
Er is sprake van een naamgenoot. Uit een verklaring van 12 maart 1552, waarin hij als oudste zoon namens broers en zusters vermeld wordt, weten we dat hij 24 jaar is, dus geboren ca. 1528 (RA Culemborg VIII, A16/236). Helaas kennen we deze broers en zusters niet. Ook van de vader, Henrick, weten we niets.
De gegevens tot dusver zijn:
- 15 juni 1555 – Jan Huygen, gemachtigde van Dirck Henrickx van Mauwerick contra Anna en Joost Griet van Mauwerickxdochteren (Rechterlijk Archief Culemborg VIII, A16/16)
- 13 maart 1552 – Dirck Henrick Speyert machtigt Jan Huygen contra de erfgenamen van Griet van Mauwerick (RA Culemborg VIII, A16/236)
En dan dus ook:
- 10 januari 1543 - Jooste van Mauwerick, weduwe van Claes Verkerck en moeder van haar kinderen transporteert een huis in Culemborg (RA Culemborg A16/150)
NOTEN
1. A.P. van Schilfgaarde, Archief van de Heeren en Graven van Culemborg (hierna vermeld als AHGC) invent.nr. 4772, fol. 17v, ook in Ons Voorgeslacht (hierna vermeld als OV) juni 1987, p. 379.
2. De leenhoven van de heren van Vianen, de lenen van Dolre, meegedeeld in OV maart 1986, p. 266, nr. 301.
3. Idem, de leenhoven van de heren van Vianen, de lenen van Goye, OV januari 1986, p. 68.
4. J.C. Kort, Culemborg Totaal nr. 794, p. 249, (hierna vermeld als CT), nu genaamd Repertorium op de lenen van de hofstede Culemborg, 1251-1648 (1669).
5. Repertorium op de lenen van Culemborg, geen invent.nr. niet-voortgezette lenen, omslag Land van Culemborg.
6. AHGC, regest 2682.
7. AHGC, invent.nr. 1678.
8. Utrechtse Archieven, Hof van Utrecht 188, deel 6.
9. Opmetingsboeken van de Lekdijk. Mededeling van dr M.S.F. Kemp.
10 AHGC invent.nr. 4779, nr 101,105
11 OV januari 1969 p. 69.
12 Die zeven morgen in Kort Avontuur waren afkomstig van Margaretha van Maurik, vrouw van Gerard Coel (genoemd 1441, dood in 1474) die na 1441 en voor 1471 op haar naam worden gesteld: “Margaretha van Maurik en haar dochter, in twee stukken”, CT nr 272 leen 18, Wie deze Margaretha van Maurik is, weten wij nog niet.
13 Repertorium op het leenregister van Culemborg, invent.nr. 4779, nr. 101,105, en Gens Nostra (hierna vermeld als GN) november 1995, p. 566.
14 Idem en GN maart 1995, p. 131.
15 AHGC, regest 2393.
16 AHGC, regest 2546.
17 Utrechtse Archieven, invent.nr. 704.
18 OV mei p. 389.
19 Vi.13, fol. 61. Mededeling van dr.M.S.F.Kemp.
20 Utrechtse Archieven, invent.nr. 3254.
21 De leenhoven van de heren van Vianen, de lenen in het land van Hagestein, OV mei 1986, p.388/9.
22 OV februari 1986, p. 107.